ሓበሻን  ኣፍሪቃውያንን

መበገሲ እዚ ጽሑፍ፡ ሓደ ሃብቶም ዝተባህለ ፡ ሓዲሽ ካድር ህግደፍ፡ ኣብ ኣራራት ዝብሃል ቻነል ዝሃቦ ቃለ-መሕትት’ዩ።

መብዛሕትኡ ካብቲ ዝቀረበ ሕቶታትን መልስታትን፡ መጨበጥን መትሓዝን ዘይብሉ ህውተታ ኢዩ። ግን ድማ ህውተታ ጥራይ ኣይነበረን – እንተላይ ሓደገኛ’ውን ኢዩ። ብፍላይ ካኣ ፡ ንጎረቤትናን ኣሕዋትናን ዝኾኑ ኣፍሪቃውያን ዝገለጸሉ ናይ ብድዐን ንዕቀትን ቃላት  ነዚ ጽሑፍ ከስፍር ካብ ዝደረኹኒ ቀንዲ’ዩ።

ካድር ህግደፍ ዝኾነ ሃብቶም “ ኣብ ከባቢና ዘለዉ ሕብረተ ሰባት ፡ ንመኪና ሳዕሪ! ዝቕሩቡ’’ ፡ ካብ ኤርትራያን ዝደሓሩ ምዃኖ ኢዩ ብግልጺ ኣቀሚጡ – እዚ ፋሽሽትነት ( Fascism) ኢዩ።

ሓቀኛ ዛንታ! – ኣኒክዶት

ኣብዚ ሳልስቲ፡ ሓሙስ ዕለት 23 ጥቕምቲ፡ ከባቢ ፋዱስ፡ ጓማ መኪናይ ይነፍሰልኩም። መኪናይ  ካብ ጽርግያ ኣልግስ ኣቢለ፡ ንሓው መዝሙር ፍሰሃየ ክመጸኒ ደዊለሉ።

ድሕሪ 5 ደቂቕ ኣቢሉ ፡ ሓደ ሓጺር ፡ ዱልዱል  ኣፍሪቃዊ፡   ካብ መኪና ወሪዱ ፡ ቕርብ ኢሉ   “ሓገዝ ትደሊ ዲኻ ? ኢሉ ሓቲቱኒ።

“ዓርከይ ይመጸኒ ኣሎ ፥ ጎማ ነፊሱኒ !” ኢለዮ።  ቕሩብ  ኣዕሊልና።

“ካብ ብሩንዲ ዲኻ ? ኢለ ሓቲተዮ።

“ ኖ ካብ ኮንጎ ኢየ” ኢሉኒ።

ብሩንዲ ይኹኑ ኮንጎ፡ ብዙሕ ዘይዛረቡ፡ ህዱኣት ኣህዛብ ኢዮም – ብዉሑዱ እዞም ኣብ ደገ ንረኽቦም። ብዛዕባ “ ህድኣትን ትዕግስትን”  ካብ ተላዕለ፡ ኣብ ካምፓላ ኣብ ዝበጸሓኹሉ እዋን ዝተዓዘብክዎ ኣሎ። ንሱ ድማ፡ ብሓርፋፍ ገም ጋም፡ ሓደ ሓበሻ 10 ቃላት ክድርቢ ከሎ፡ ዩጋንዳዊ ሓንቲ ቃል ኢዩ ዘውጽእ። ዩጋንዳውያን፡ ከም ደቂ ዓዲ መጠን፡ ዝኾነ ትዕቢት ይኹን ኣቲትዩድ ኣይረኣኽሎምን።

ናብ ጉዳይና ንመለስ!

ብድሕሪ እቲ ክሕግዘኒ ዝመጸ ወዲ ኮንጎ ፡ ሓደ ነዊሕ ፡ ስሩዕ ሰብነት ዝውንን፡ ኣፍሪቃዊ ውን ክሕግዘኒ ኢሉ መኪና ደው ኣቢሉ። ኣብ መንጎ ዕላልና፡ ሓው መዝሙር ስልዝመጸ ፡ “ቴንኪው!” ኢለ ተፋንየዮ። ካብ ሰራልዮን ምዃኑ ግን ሓቢሪኒ። ሰራልዮን ማለት ጎረቤት ናይጀርያ ኢዮም – ናይጀርያ ካኣ ትፈልጥዎም ኢኹም – እቶም ኣብዚ ወርሒ “ ኣንስትና ወሲዶሙልና !” ኢልና ንኸሶም ዘለና ኢዮም።

 ብሓፈሻኡ፡ ኣውስትራልያ፡ ብዲሞግራፊ፡  ከም ዓዲ እንግልዝ ወይ ፈረንሳ ኣይኮነትን – ማለት ኣፍሪቃውያን ብብዝሒ ዝቕመጡላ ሃገር ኣይኮነትን። ብፍላይ ድማ እዚ ኣነ ዝነብረሉ ከተማ፥ ካብኡ ናብኡ ውን መኪናይ ደው ዝበለትሉ ከባቢ። ምናልባት፡ ኣብታ ዝተጸበኽዋ ናይ ፍርቂ ሰዓት ግዜ፡ በቲ ጽርግያ ዝሓለፉ ብዝሒ  ኣፍሪቃውያን ካብ ክልተ -ስለስተ ዝሓልፍ ኮይኑ ኣይመስለንን።

 እቲ ቁምነገር ፡ ኣብዚ ብዙሓት መራሕቲ መካይን  ዝንቀሳቀሱሉ  ዝነበሩ ጎደና ፡( ማለት ፈረንጂ፡ ኤስያውያን፡ ዓረብ፡ …ወዘተ)፡   እዞም ክልተ ኣፍሪቃውያን ጥራይ ፡ ንሓደ ጸሊም ኣፍሪቃዊ፥ በብወገኖም   ክሕግዙ ተበግሶ ምውሳዶም  ናይ ነገር ኣጋጣሚ ኣይኮነን።  ብሕጊ ቁጽራዊ ተኽእሎ (probability):  መልሲ ክትረኽበሉ ምፍታን፡ ብዙሕ ትርጉም ዝህብ ኣይመስለንን።

ኣብዚ ብዙሕ ነገር ክባሃል ይካኣል ኢዩ።  ሓደ ካብኡ፡ ውሑዳን (Minority)፡  ናይ ምትሕግጋዝ ባህሊ የማዕብሉ ኢዮም ዝብል ምጉት ኣሎ – ሚዛናውን ቕቡልን ምጉት ይመስለኒ።

እቲ ሓገዝ ዝደሊ ሰብ፡ ኣብ ርእሱ ‘ዑማ’ ዝገበረ ህንዳዊ ሲክ እንተዝነብር፡ ብሓፍሽኡ፡ ህንዳውያን ሲክ ዝያዳ ምተገደስሉ። ጀለብያ ዝገበረ ወዲ ባሕርየን እንተዝነብር፡  ካብ ማእከላይ ምብራቅ ዝመጹ ሰባት  ዝያዳ ተገዳስነት መሕደሩ።

እዚ ሕማቕ ነገር ኣይመስለንን፡ እንታይ ድኣ ባህሪ ደቂ ሰባት ይመስለኒ። ባህሪ ደቂ ሰባት ጥራይ ዘይኮነ ግን፡ እንስሳታት ውን ናተንን ዘይናተንን ይፈልጣ ኢየን። ተገሪዙ ዝኸይድ ብዕራይ ብዙሕ ኣይኮነን – ኣሕዋቱ ይፈልጥ፡ገዝኡ ይፈልጥ።

በዚ ኮይኑ በቲ ግን፡ ኣፍሪቃውያን፡ ንዓና( ንሓበሻ )ከም “ ኣሕዋቶም “ ኢዮም ዝርእዩና ዝብል እምነት ኣለኒ። ብዘለኒ ትዕዝብቲ፡ ኣባና ዘለዎም ኣጣማምታ ውን ብውሑዱ ሕማቕ ኣይኮነን።

 ንሕና ኸ? ብወገነይ ኣይመስለንን።

ንኣብነት፡ ነዛ ኣብ ላዕሊ ዘላ ቪድዮ ንርኣያ። ጋዜጤኛ “ ደረጃ ንቕሓትና፡ ምስ ኣፍሪቃውያን ክወዳደር ከሎ ከመይ ትርእዮ?“ ኢሉ ይሓቶ። እቲ መልሲ፡ ካብቲ ሕቶ ንላዕሊ  ድቃስ ዝኸልእ ኢዩ።

ነዛ ናይ ዕቡዳን ቃለ መሕትት ንጎኑ ገዲፍና፡ ብሓፈሻኡ፡  ኣብ ሓበሻ ዘሎ ኣመላኽታ ኣብ ልዕሊ ጸሊምቲ ኣፍሪቃውያን  ብዙሕ ዝንኣድ ኮይኑ ኣይስመዓንን -ንዓና ማእታን  ክጥዕመና ድማ ከነዕርዮ ኣለና ዝብል እምነት ኣለኒ። እዚ፡ ኣብ ካድራት ገዛኢት ጉጅለ ጥራይ ተሓጺሩ ዝተርፍ ኣይኮነን፡ ኣብ ህዝብና ውን ብኸፊል ዝንጸባረቕ ነገር ኢዩ።

ኣፍሪቃ ማለት ሱዳን ማለት ኢዩ – ሱዳን ካኣ  እታ ንዓመታት ኤርትራዊ ዘጽለለት ሃገር ኢያ። ኣፍሪቃ ማለት  ደቡብ ሱዳን ወይ ኣንጎላ  ማለት ኢዩ – ኣንጎላን ዱቡብ ሱዳንን ክኣኣ እተን  ዓዲ እንጀራ ኤርትራዊ ኢየን።   ኣፍሪቃ ማለት ፡  ዩጋንዳ ወይ ኢትዮጵያ  ማለት ኢዩ -እዘን ሃገራት  ጽላል እቲ መጽለሊ ዝሰኣነ  ህዝብና ኢየን። ኣፍሪቃ ማለት ፡ ሩዋንዳ ፡ ታንዛንያ፡ ደቡብ ኣፍሪቃ ማለት ኢዪ – እዘን ሃገራት ካኣ ህዝብና ሰሪሑ ዝነብረለን ኢየን።

ክሳብ ሕጂ፡ ብፍላይ  ኣብዘን ዝሓለፋ 35 ዓመታት፡ ኣፍሪቃውያን  “ ሰብ ውዕለትና” ኢዮም –  ምስጋና ድማ  ይግብኦም። ንነገሩ፡ ዓለም ብዓባያ ውን ፡ በዓልቲ ውዕለትና ኢያ ፥ ምኽንያቱ ኣብ ገዛእ ሃገርና ክንነብር ዘይክኣልና ምዃንና ተረዲኣ፡ መዕቖቢ ኮይናትና ኣላ።

ናብቲ ቀንዲ ቁምነገር ንመለስ፥

 “ ኣብ ከባቢና ዘለዉ ገለ ሕብረተ ሰባት፡ ንመኪና ሳዕሪ ይቕሩቡላ”  ዝብል ናይ ካድር ህግደፍ  መልሲ፡ ተራ ዘረባ ኣይኮነን – ፋሺሺቲት ኢዩ። ኣብ ጎረባብትና ዘለዋ ሃገራት፡ ዘይሓላፍነታዊ ሰብ ኣብ ስልጣን እንተመጽዩ፡  እዚ ሕጂ ተራ ዘረባ ዝመስል ብዙሕ መዘዝ ዘለዎ ኢዩ።

ህዝብና፡ ኣብ ብዙሓት ሃገራት ኣፍሪቃ ብስራሕን ብስደትን ፋሕ ኢሊሉ ኣብ ዘለወሉ እዋን፡ እዚ ሓደኣገኛ ዘረባ፡ ብዘይ ሓላፍነታውያን መራሕቲ ፡ ንህዝብና መህረሚ ክኸውን ዝኽእል ስኑድ መርትዖ ኢዩ።

ኣብ ኣዲስ ኣበባ፡ ቕድሚ ገለ ዓመታት፡ ብደገፍቲ ኢሰያስ ዝነበረ ዳንኬራ፡ ነዚ ሕጂ ኤርትራዊ ኣብ ኣዲስ ዝወርዶ ዘሎ መከራን ሕሰምን፡ ብገለ ክፋሉ ጽልዋ ኣለዎ ዝብል እምነት ኣለኒ።

ብፍላይ ድማ፡ ኣብ ኢትዮጵያ፡ ዩጋንዳ፡  ጁባ ዘለኩም ኤርትራውያን፡ ምስቲ ኣዕቒቢኩም ዘሎ ህዝቢ ብስኒት ክትነብሩ ክትፍትኑ ኣለኩም። ቕድሜኹም፡ ብዙሓት ህንዳውያን ኣብ ካምፓላ ይነብሩ ነይሮም ኢዮም። ኢድ ኣሚን ኣብ ስልጣን ምስ መጸ ሰጊጉዎም። ድሮ፡ ገለ መራሕቲ ፡ ኣንጻር ስደተኛታት ዝዓለመ ዘመተ የካይዱ ኣለዉ። ስለዚ ጥንቅቅ ምባል ጽቡቕ ኢዩ።

ልክዕ’ዩ ፡ ካብዛ ጸባብ ገዛኢት ጉጅለን ካድረታታን ፡ጽቡቕ ነገር ክንጽበ ኣይንኽእልን። ህዝብና ግን ፡ እዚ ጽባሕ ንግሆ ብዙሕ ጸገማት ክፈጥር ዝኽእል ብድዐ፡ ክጽየኖ ይግባእ።

ግደ ሓቂ፡ ኣብ ገለ ከተማታት ኤርትራ፡  ምስ ምምጻእ መግዛእቲ ጥልያን፡ ዝተኣታተዉ ሓደ ሓደ ናይ ዘመናውነት ኣንፈታት  ነይሮም ኢዮም። በዚ ምኽንያት ድማ፡ ኣብ እዋን መግዛእቲ ጥልያን ብዙሓት ኤርትራውያን ሞያ ኣጥርዮም ኢዮም። ኣብ ህንጻ፡ መካኒክ፡ ጽርበት ዕንጸይትን ሓጺንን..ወዘተ። ዘይከሓድ ውን  ካብቲ ኣብ ካልእ ክፋል ኢትዮጵያ ዝነበሩ ህዝብታት፡ ዝሓሸ መንቛሕቛሕታ ናይ ዘመናውነት ነይርዎም ኢዩ።

ኣብዚ ሎሚ እዋን ግን፡ ብፍላይ ካኣ ኣብዘን ዝሓለፋ 30 ዓመታት፡ እቲ ንርካቡ ዝነበረ መንቋሕቛሕታ፡ ሓሺሽናዮ ኢና። ዓለምን ኣፍሪቃን ንቕድሚት ክኸዳ ከለዋ፥ ንሕና ድማ ንድሕሪት ከምዝተመለስና ንኹሉ ብሩህ ኢዩ። ኣብዚ ሎሚ እዋን ፡ ምስ ከባቢና ብምውድዳር ፡  ዘለናዮ  ደረጃ ዘሐዝን እምበር ዘነይት ኣይኮነን። እቲ ሓድጊ መግዛእቲ ዝነበረ ትሕተ ቅርጽን ፋብሪካታትን ውን  ምሉእ ብምሉእ  በኒኑ’ዩ፡ እታ እንኮ ተሪፋ ዘላ “ ባዶ ኣንነት” ጥራይ ኢያ።

ቕድሚት ዝነበረ ንድሕርቲ፡ ላዕሊ ዝነበረ ድማ ንታሕቲ ክወርድ ሓዱሽ ነገር ኣይኮነን። ብውድቀቱ ዝንየትን ፥ ኣብ ልዕሊ ካልኦት ኣህዛብ ዝብዳዕን ህዝቢ ግን ካብ ዘለዎ ክትንስእ ኣይክእልን – መጻኢ ውን የብሉን።

ሰሰናዩ

ታእዛዝ ገ/ስላሴ